https://ninkilim.com/articles/dissolution_of_the_ego/fa.html
انسانیت زمانی خود را بخشی از چیزی عظیم و مرموز می‌دانست - کیهان، زمین، الهی، ریتم ابدی زندگی. هر فرهنگی راه خود را برای بیان این حقیقت داشت: اینکه معنا در تملک نیست، بلکه در مشارکت است؛ نه در انباشت، بلکه در ارتباط.
با این حال، در چند قرن گذشته، به‌ویژه با ظهور سرمایه‌داری و مدرنیته صنعتی، این قطب‌نما وارونه شده است. جایی که مقدس زمانی زندگی انسان را هدایت می‌کرد، خود بر تخت نشسته است. جستجوی قدیمی برای تعالی - فراتر رفتن از خود - جای خود را به پیگیری بی‌پایان برای ارضای خود داده است.
در خلأ به‌جا‌مانده از مرگ اسطوره‌ها، مصرف‌گرایی به دین جدید تبدیل شد و بازار به معبد آن. انسانیت آزادی درونی را با فراوانی مادی معاوضه کرد و در این فرآیند، خود را به‌طرز عجیبی خالی یافت.
مدت‌ها پیش از ظهور اقتصادهای مدرن، جوامع بومی و باستانی بر اساس کیهان‌شناسی‌هایی زندگی می‌کردند که مرز بین خود و جهان را محو می‌کرد. در این فرهنگ‌ها، زندگی یک مالکیت نبود، بلکه یک رابطه بود، بافتی از پیوندهای متقابل با زمین، حیوانات و نامرئی.
در میان بسیاری از ملت‌های بومی آمریکا، جهان به‌عنوان یک شبکه به‌هم‌پیوسته درک می‌شد - “دایره بزرگ” یا “حلقه مقدس” - جایی که انسان‌ها با حیوانات، گیاهان، رودخانه‌ها و ستارگان خویشاوند بودند. عبارت لاکوتا Mitákuye Oyás’iŋ - “همه خویشاوندان من” - متافیزیکی از هستی به‌هم‌پیوسته را بیان می‌کند، قرن‌ها پیش از آنکه علم اکولوژی آن را بازتاب دهد.
خود، در این جهان‌بینی، یک آگاهی منزوی نیست، بلکه گرهی در یک شبکه زنده است. هویت فرد رابطه‌ای است - شکل‌گرفته توسط جامعه، اجداد و خود چشم‌انداز. عمل کردن بدون احترام به کل، به معنای زخم زدن به خود است. بلوغ معنوی، بنابراین، به معنای محو کردن توهم جدایی و زندگی با فروتنی در میان جهان بیش‌از‌انسانی بود.
آیین‌ها، نذورات و مراسم فصلی صرفاً خرافات نبودند، بلکه اعمال تعادل بودند - تأییداتی که زندگی در دایره‌ها جریان دارد، که دادن، دریافت را پایدار می‌کند. شکارچی از روح گوزن تشکر می‌کرد؛ کشاورز برای باران دعا می‌کرد؛ راوی داستان‌ها اجداد را فرامی‌خواند. تمام زندگی در یک تبادل مقدس مشارکت داشت.
در مصر باستان، هند، یونان و مزوآمریکا، مضامین مشابهی ظاهر می‌شوند. جهان ماده بی‌جان نبود، بلکه جان‌دار بود - زنده‌شده با هوش الهی. مفهوم مصری معات (حقیقت، تعادل، نظم کیهانی) و کاسموس یونانی هر دو به یک کلیت هماهنگ اشاره دارند که در آن هر موجود جای خود را دارد.
نقش انسانیت تسلط بر طبیعت نبود، بلکه بازتاب هارمونی آن بود. معابد به‌عنوان کپی‌های نمادین کیهان ساخته می‌شدند و کاهنان به‌عنوان میانجی بین جهان‌ها خدمت می‌کردند. هنگامی که انسانیت نقش کیهانی خود را فراموش می‌کرد - زمانی که خود و طمع معات را مختل می‌کرد - بی‌نظمی دنبال می‌شد: قحطی، جنگ، زوال اخلاقی.
در چین باستان، تائوئیسم این شهودها را به پالایش فلسفی رساند. تائو ته چینگ می‌آموزد که راه (تائو) منبع و ریتم تمام هستی است. حکیم خود را از طریق وو وی - عمل بدون تلاش - محو می‌کند و به زندگی اجازه می‌دهد تا از طریق او جریان یابد.
لائوتسه نوشت: «بالاترین خیر مانند آب است، که به همه چیز سود می‌رساند و رقابت نمی‌کند.» زندگی در تضاد با تائو - تلاش، اجبار، تسلط - رنج است. بازگشت به تائو یعنی شفاف شدن، مانند آبی که از تپه به پایین جریان می‌یابد، شکل‌گرفته اما نشکسته.
در اینجا نیز، محو شدن خود، نابودی نیست، بلکه هم‌ترازی است - بازکشف اینکه جریان شخصی از رودخانه کیهانی جدایی‌ناپذیر است.
در میان این سنت‌های متنوع - بومی، مصری، تائوئیستی - همان بینش می‌درخشد: اینکه معنا، سلامت عقل و بقا به یادآوری این بستگی دارد که ما به کل تعلق داریم. خود، بیانی موقتی از چیزی به‌طور غیرقابل‌تصوری بزرگ‌تر است، جرقه‌ای در آتش بزرگ.
فراموش کردن این، گناه اصلی است - سقوط در جدایی. به‌یاد آوردن آن، رستگاری است، مدت‌ها پیش از آنکه این کلمه به معنای باور باشد.
با تکامل فلسفه‌های بشری و ظهور ادیان رسمی، همان رشته عرفانی همچنان ظاهر می‌شد، هرچند در زبان‌ها و اشکال اسطوره‌ای جدید بیان شده بود.
در بودیسم، آموزش آناتا - “بی‌خودی” - توهم یک “من” پایدار و مستقل را فرومی‌ریزد. آنچه ما خود می‌پنداریم، جریانی از حس‌ها، ادراک‌ها، افکار و آگاهی است. رهایی زمانی پدید می‌آید که این توهم محو شود. پایان چسبیدن، نیروانا است، خاموش شدن آتش‌های خود - میل، نفرت و نادانی.
تمرین‌کننده بودایی در ذهن‌آگاهی و شفقت تمرین می‌کند تا مرزهای خود را سست کند. وقتی می‌بینیم که افکار و احساسات ما گذرا هستند، دیگر با آن‌ها هم‌هویت نمی‌شویم. آنچه باقی می‌ماند، خود آگاهی است - درخشان، بی‌مرکز، آزاد.
بودا به ما نیاموخت که چگونه خودهای بهتری باشیم؛ او به ما آموخت که چگونه از خود آزاد شویم.
در فلسفه هندو، به‌ویژه در آدویتا ودانتا، خود یک پرده نادانی (آویدیا) است. زیر آن آتمان قرار دارد، خود واقعی، که شخصی نیست، بلکه با برهمن - بنیاد بی‌نهایت هستی - یکسان است.
عبارت معروف اوپانیشادی تات توام آسی - “تو آن هستی” - اعلام می‌کند که جوهره فرد همان جوهره کیهان است. مسیر رهایی (موکشا) بنابراین، کامل کردن فردیت نیست، بلکه فراتر رفتن از آن است.
وقتی موج می‌فهمد که آب است، اقیانوس هستی خود را آشکار می‌کند. خود نه به نیستی، بلکه به بی‌نهایت محو می‌شود.
در اسلام، حقیقت نهایی توحید است - وحدت همه هستی در یگانگی خدا. عارفان اسلام، صوفیان، این دکترین را به تجربه‌ای زنده تبدیل کردند. از طریق ذکر (ذکر) و عشق، خود جوینده در درخشش محبوب ذوب می‌شود تا جایی که فقط خدا باقی می‌ماند.
داستان صوفی پرنده این حقیقت را تجسم می‌بخشد. درویشی از طریق ارادت عمیق، پرواز کردن را می‌آموزد. اما در حین پرواز، فکری از ذهنش می‌گذرد: «خانواده‌ام وقتی بشنوند می‌توانم پرواز کنم، چه فکری خواهند کرد؟» بلافاصله به زمین می‌افتد. استادش به او می‌گوید: «خوب پرواز می‌کردی، اما به عقب نگاه کردی.» لحظه‌ای که خودآگاهی بازمی‌گردد، فیض غایب می‌شود.
در صوفیسم، این فنا نامیده می‌شود - نابودی خود در خدا. اما این نابودی با بقا - پایداری در خدا - دنبال می‌شود. خود می‌میرد و آنچه باقی می‌ماند، حضور ناب است.
در یهودیت کابالایی، عارف به دنبال بیتول هایش است - ابطال “چیزبودن” خود - تا با این سوف، بی‌نهایت، روبرو شود. تزادیک یا شخص صالح کسی است که خود را چنان کاملاً خالی می‌کند که نور الهی بدون مانع از او عبور می‌کند.
در این زبان عرفانی، فروتنی نه تواضع، بلکه حقیقت هستی‌شناختی است: تنها خدا واقعاً “هست”. هرچه خود بیشتر محو شود، الهی در جهان آشکارتر می‌شود.
عرفان مسیحی نسخه خود را در مفهوم کنوسیس - خودخالی کردن - ارائه می‌دهد. سنت پل نوشت: «من زنده‌ام، اما نه من، بلکه مسیح در من زنده است.» برای مایستر اکهارت، روح باید «از خود خالی شود» تا خدا در آن زاده شود.
در مسیحیت تأملی - سلسله پدران صحرا، ابر ندانستن و عارفان کارملی - دعا درخواست چیزها نیست، بلکه ورود به سکون است، جایی که خود خاموش می‌شود و حضور الهی همه‌چیز در همه‌چیز می‌شود.
ویکا مدرن و پاگانیسم معاصر، اگرچه اغلب به‌عنوان ادیان “جدید” رد می‌شوند، حافظه باستانی درون‌ماندگاری را حمل می‌کنند - ایده‌ای که الهی درون جهان است، نه فراتر یا ورای آن.
در سرود الهه، یکی از متون اصلی ویکا، الهه اعلام می‌کند:
«همه اعمال عشق و لذت، آیین‌های من هستند.»
در اینجا، الوهیت با فرار از جهان یافت نمی‌شود، بلکه با پذیرش کامل و با احترام آن. خود از طریق شادی و تجسم محو می‌شود، نه ریاضت.
دایره آیینی نمایانگر کل هستی است - بدون سلسله‌مراتب، بدون جدایی. وقتی کاهنه اعظم “بانوی” یا “ارباب” را فرامی‌خواند، این یک خدای خارجی نیست که فرومی‌آید، بلکه بیداری الهی درون و میان همه شرکت‌کنندگان است.
جشن‌های فصلی - چرخه سال - می‌آموزند که مرگ و تولد دوباره، تاریکی و نور، یک نبض پیوسته هستند. تمرین‌کننده می‌آموزد که خود را نه به‌عنوان ارباب طبیعت، بلکه به‌عنوان بیان آن ببیند. در رقص شاد، در خلسه، در ارتباط با زمین و آسمان، مرز خود نازک می‌شود تا جایی که فرد احساس می‌کند: من جنگلی هستم که نفس می‌کشد؛ من ماهی هستم که خود را در آب می‌بیند.
راه ویکا به‌سوی تعالی، بنابراین، درون‌ماندگار است، نه عمودی. خود به‌سوی آسمان محو نمی‌شود، بلکه به‌سمت شبکه زنده زمین گسترش می‌یابد.
در قرن بیستم، روان‌شناسی شروع به بازکشف آنچه عارفان همیشه می‌دانستند کرد. سلسله‌مراتب نیازهای آبراهام مازلو به دلیل توصیف انگیزه انسانی - از بقای اولیه تا عشق و احترام، و در نهایت خودشکوفایی - نمادین شد.
اما در اواخر عمر، مازلو مدل خود را اصلاح کرد. فراتر از خودشکوفایی، او مرحله دیگری را شناخت: تعالی خود. در اینجا، مرز خود محو می‌شود. فرد به شرکت‌کننده‌ای در چیزی بزرگ‌تر تبدیل می‌شود - چه خدمت، خلاقیت، طبیعت یا اتحاد عرفانی.
عصب‌شناسی مدرن این را تأیید می‌کند. وقتی افراد وارد مدیتیشن عمیق، دعای شاد یا حالت‌های جریان می‌شوند، شبکه حالت پیش‌فرض - بخشی از مغز که حس خود را حفظ می‌کند - آرام می‌شود. هم‌خوان ذهنی، محو شدن خود است، همراه با آرامش، شفقت و وحدت.
آنچه مازلو، بودا و صوفی در زبان‌های خودشان مشاهده کردند این است که بالاترین پتانسیل انسانی در کامل کردن خود نیست، بلکه در فراتر رفتن از آن است.
و با این حال، تمدنی که بر جهان مدرن سلطه دارد، بر پیش‌فرض مخالف بنا شده است: اینکه خود نباید محو شود، بلکه باید بی‌وقفه بزرگ‌نمایی شود.
سرمایه‌داری، در جوهره روان‌شناختی خود، به گرسنگی خود وابسته است. با تبدیل اشتیاق معنوی به میل مصرفی، با متقاعد کردن ما که خلأ درونی را می‌توان با مالکیت، قدرت، جایگاه و تحریک پر کرد، رشد می‌کند.
تبلیغات محصولات را نمی‌فروشد؛ اشتیاق را تولید می‌کند. به ما می‌گوید: تو ناقص هستی - اما این تو را کامل می‌کند. نجات را از طریق چیزها می‌فروشد.
پارادوکس تراژیک است: نارضایتی خود، که حکمت باستانی می‌کوشید از طریق تعالی آن را شفا دهد، به موتور اقتصاد تبدیل شده است. خلأ دیگر یک مشکل معنوی نیست - یک مدل تجاری است.
بنابراین، آنچه زمانی ریشه رنج - میل، وابستگی، غرور - تلقی می‌شد، به‌عنوان فضیلت بازتعریف شده است: جاه‌طلبی، بهره‌وری، موفقیت. جستجوی اتحاد یا سکون، در این جهان‌بینی، غیرمولد است - حتی خطرناک، زیرا ماشین‌آلات میل را تهدید می‌کند.
شعار سرمایه‌داری «ساکن باش و بدان» نیست، بلکه «بزرگ‌تر، بهتر، سریع‌تر، بیشتر» است. و با این حال، هرچه بیشتر به خود غذا دهیم، گرسنه‌تر می‌شود. مراکز خرید و جریان‌های دیجیتال، کلیساهای جامع این خدای ناآرام هستند - بت خود - که بی‌وقفه مصرف می‌کند و چیزی که واقعاً رضایت‌بخش باشد تولید نمی‌کند.
بحران مدرنیته صرفاً اقتصادی یا اکولوژیکی نیست؛ معنوی است. تمدنی که حول خود سازمان‌دهی شده، نمی‌تواند خود را پایدار نگه دارد، زیرا خود هیچ محدودیتی نمی‌شناسد. زمین، یکدیگر و در نهایت خود را مصرف می‌کند.
اما در اطراف ما، نشانه‌های بیداری وجود دارد: افرادی که به مدیتیشن، جامعه، آگاهی اکولوژیکی و اشکال جدیدی از همبستگی روی می‌آورند. علم نیز شروع به تأیید آنچه حکما مدت‌ها پیش اعلام کردند کرده است - اینکه سلامت ذهن، سیاره و روح جدایی‌ناپذیر هستند.
محو کردن خود به معنای گم کردن خود نیست؛ به معنای بازگشت به خانه است - بازکشف وحدتی که هرگز گم نشده، فقط فراموش شده بود.
انقلاب بعدی با سلاح‌ها یا الگوریتم‌ها جنگیده نخواهد شد، بلکه با آگاهی خواهد بود. وقتی انسانیت به‌یاد آورد که ما اربابان جهان نیستیم، بلکه لحظاتی از آن هستیم، مقدس بیدار خواهد شد - نه در معابد یا دکترین‌ها، بلکه در هر عمل آگاهی، شفقت و سادگی.