https://ninkilim.com/articles/the_case_against_x/nl.html
Toen Elon Musk in 2022 Twitter kocht en hernoemde naar X, hulde hij zijn overname in de taal van burgerlijke deugd: een “digitaal dorpsplein” waar vrije meningsuiting zou floreren. Deze framing was een leugen. In de praktijk heeft Musk X omgevormd tot een platform dat het politieke discours actief verstoort door middel van ondoorzichtige algoritmen, gemonetiseerde invloed en het opzettelijke afbreken van transparantiemechanismen. Verre van het behouden van neutraliteit, is X een kanaal voor verborgen politieke promotie geworden, sterk bevooroordeeld ten gunste van extreemrechtse narratieven en autoritaire sympathieën.
Europese toezichthouders hebben bevestigd wat onderzoekers, journalisten en maatschappelijke organisaties al lang vermoedden: X schendt zijn wettelijke verplichtingen met betrekking tot advertentietransparantie, politieke labeling en toegang voor onderzoekers. Dit zijn geen kleine technische overtredingen. Het zijn structurele beslissingen die niet-aangegeven politieke invloed op grote schaal mogelijk maken. Musks platform laat niet alleen manipulatie toe – het profiteert ervan, door gebruik te maken van de privileges van betaalde accounts en algoritmische prikkels om bepaalde politieke actoren te versterken terwijl de achterliggende machinerie wordt verborgen.
Dit essay presenteert een duidelijke aanklacht: X functioneert als een niet-aangegeven politiek advertentiesysteem, in directe schending van de EU-wetgeving en waarschijnlijk ook in strijd met de transparantieregels voor campagnes in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Het bewijs is overweldigend, het motief is duidelijk en de impact is wereldwijd.
Binnen enkele weken na Musks overname werd de toch al fragiele governance van Twitter ontmanteld. De Trust and Safety Council – een extern verantwoordingsorgaan – werd abrupt ontbonden. Beleidsregels werden herschreven, teams werden ingekrompen en de toegang voor maatschappelijke organisaties en journalisten werd beperkt. Musks visie op “vrije meningsuiting” bleek al snel vrije ruimte voor degenen die aligned zijn met zijn ideologische agenda.
Tegelijkertijd introduceerde Musk betaalde verificatie, waarmee zichtbaarheid feitelijk werd gemonetiseerd. Het blauwe vinkje was niet langer een teken van authenticiteit, maar een ticket voor algoritmische voorkeur. Geverifieerde accounts – vaak politieke operatoren, provocateurs of propagandisten – kregen versterkte distributie en deelden in veel gevallen platforminkomsten, waarmee financiële prikkels direct werden gekoppeld aan politieke boodschappen.
Dit was geen vergissing. Het was een strategische herontwerp: het verwijderen van waarborgen, het vervagen van de grens tussen organische en betaalde spraak, en het bewapenen van aanbevelingssystemen ten dienste van Musks politieke bondgenoten.
Het aanbevelingssysteem van X is geen neutrale scheidsrechter. Het is een opzettelijk afgestemde politieke versterker. Interne onderzoeken, uitgevoerd vóór Musks overname, bevestigden dat de tijdlijn van Twitter al onevenredig rechtse inhoud versterkte. Onder Musk is deze onbalans verder verdiept.
De open-source code-release van X in maart 2023 was niets meer dan een afleiding. Hoewel het een skeletachtig raamwerk voor het rangschikken van tweets onthulde, verborg het cruciale operationele gegevens: realtime parameterwijzigingen, handmatige overschrijvingen en de invloed van betaalde status op zichtbaarheid. Het publiek heeft nog steeds geen toegang tot de variabelen die ertoe doen: wie wordt gepromoot? Wie wordt onderdrukt? En waarom?
Wat duidelijk is uit onafhankelijke audits is dit: politieke inhoud van rechtse, nationalistische en complottheorie-georiënteerde accounts domineert de “Voor Jou”-feed – vooral wanneer deze accounts gemonetiseerd of geverifieerd zijn. In feite verkoopt X politieke reikwijdte terwijl het ontkent dat dergelijke transacties als advertenties worden beschouwd.
Dit is geen speculatie. Het is een meetbare vooringenomenheid, ondersteund door meerdere peer-reviewed studies en experimenten met nepaccounts. Wanneer betrokkenheid het organiserende principe van een platform wordt, wint verontwaardiging, verliest waarheid, en floreren demagogen.
De voorlopige bevindingen van de EU tegen X onder de Digital Services Act (DSA) en Verordening 2024/900 over politieke advertenties zijn vernietigend:
Dit zijn geen ongelukken. Dit zijn tactieken. X houdt opzettelijk toegang tegen, wetende dat volledige transparantie gecoördineerde politieke versterking zou onthullen die vermomd is als organische betrokkenheid.
Betaalde verificatie staat centraal in dit schema. Geverifieerde accounts genieten van voorkeursbehandeling in rangschikkingen, geschiktheid voor inkomstendeling en verhoogde reikwijdte – zelfs wanneer hun inhoud desinformatie, haat of politieke propaganda verspreidt. Deze functie verandert het platform effectief in een betaalde megafoon voor ideologische actoren.
In de Europese Unie schendt dit gedrag direct wetten die openbaarmaking van politieke advertenties, de identiteit van sponsors en het gebruik van gevoelige persoonlijke gegevens voor targeting vereisen. In het Verenigd Koninkrijk is het in strijd met de vereisten voor digitale afdrukken onder de kieswet. In de Verenigde Staten komt het gevaarlijk dicht bij schending van FEC- en FTC-regelgeving over online politieke communicatie en misleidende marketing.
Tegen 2024 had Musk openlijk Donald Trump gesteund, extreemrechtse figuren op zijn platform gehost en direct deelgenomen aan politieke boodschappen onder het mom van bedrijfsbeleid. Dit zijn geen terloopse goedkeuringen – het zijn materiële interventies door een platformeigenaar in het verkiezingsdiscours.
Controle over het platformbeleid, technisch ontwerp en inkomstenprikkels stelt Musk in staat om het systeem te kantelen om zijn politieke bondgenoten te belonen en dissidenten te onderdrukken. Het resultaat is een feedbackloop: degenen die zijn opvattingen vleien of maximale betrokkenheid uitlokken, stijgen naar de top; anderen worden overstemd of gedemonetiseerd.
Dit is niet alleen gevaarlijk – het is structurele vooringenomenheid die in de code is vastgelegd. Geen enkele pose over “vrije meningsuiting” kan het belangenconflict verhullen wanneer een miljardair de infrastructuur van politieke zichtbaarheid controleert.
In de EU is de drempel voor “politieke advertenties” duidelijk: elke betaalde of materieel ondersteunde verspreiding van politieke inhoud moet worden gelabeld, gearchiveerd en auditeerbaar. X heeft alle drie de verplichtingen genegeerd.
De Verordening over transparantie en targeting van politieke advertenties (2024/900) vereist openbaarmakingen die X systematisch heeft genegeerd. De Digital Services Act vereist dat zeer grote platforms zoals X toegang verlenen aan geverifieerde onderzoekers en betrouwbare advertentiearchieven onderhouden. X heeft deze regels uitgedaagd – en toezichthouders treden al op om ze te handhaven.
In het Verenigd Koninkrijk vereist de Kieswet van 2022 digitale afdrukken – het identificeren van wie verantwoordelijk is voor politieke boodschappen. De huidige opzet van X – waarbij betaalde accounts politieke boodschappen promoten zonder labels, openbaarmaking van financiering of transparantie in targeting – spot met deze wet.
In de Verenigde Staten hebben FEC en FTC jurisdictie over expliciete pleitbezorging en misleidende marketing. Betaalde zichtbaarheid, monetisatie en algoritmische manipulatie door een platformeigenaar zijn niet vrijgesteld van onderzoek. De enige reden waarom er nog geen handhavingsacties zijn ondernomen, is het regelgevende vacuüm dat is gecreëerd door platformlobbying en juridische ambiguïteit – niet juridische onschuld.
Cruciale documenten bestaan. Ze omvatten:
X weigert ze te verstrekken – niet omdat ze niet bestaan, maar omdat ze zouden bewijzen dat het platform opereert als een niet-aangegeven politiek advertentiesysteem.
Alle regelgevende instrumenten om openbaarmaking af te dwingen bestaan. De EU gebruikt ze al. De Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk zouden moeten volgen.
“We hebben het algoritme open-source gemaakt.” → Onjuist. De code-release is incompleet en verouderd. Sleutelgewichten, beleidsregels en live-interventies blijven verborgen.
“Betrokkenheid is niet ideologisch.” → Irrelevant. Systemen die betrokkenheid maximaliseren, bevoordelen structureel extreme, tribale en vaak rechtse inhoud. Het is een ontwerpkeuze met politieke gevolgen.
“Er zijn geen wetten tegen algoritmen.” → Misleidend. Er zijn wetten tegen niet-aangegeven politieke invloed, ondoorzichtige advertentiesystemen en platforms die gebruikers misleiden over betaalde inhoud. X schendt alle drie.
Politiek discours is niet het probleem. Niet-aangegeven manipulatie van politiek discours is dat wel. Wanneer platforms verbergen wie spreekt, wie betaalt en hoe zichtbaarheid wordt ontworpen, storten de fundamenten van democratisch discours in.
X faalt niet alleen in de transparantietest – het ondermijnt deze actief. De systemen vervagen de grens tussen organische viraliteit en betaalde propaganda, terwijl het leiderschap politiek en financieel profiteert van de verwarring.
Dit is geen kwestie meer van platformbeleid. Het is een kwestie van juridische verantwoordelijkheid en democratisch overleven.
X opereert als een niet-aangegeven politieke advertentiemachine. Het verkoopt invloed, verbergt sponsoring, schakelt toezicht uit en beloont inhoud die het beste de ideologische en financiële belangen van de eigenaar dient.
De wettelijke verplichtingen zijn duidelijk. De overtredingen zijn gedocumenteerd. De gevolgen zijn immens.
Het is tijd om te stoppen met doen alsof dit een debat is over vrije meningsuiting. Het is tijd dat toezichthouders actie ondernemen – en dat burgers eisen dat platforms die de politieke realiteit vormgeven onderworpen zijn aan politieke wetgeving.
Dit is geen bug. Het is het plan.