https://ninkilim.com/articles/the_case_against_x/pl.html
Kiedy Elon Musk w 2022 roku kupił Twittera i zmienił jego nazwę na X, opakował swoją akwizycję w język obywatelskiej cnoty: „cyfrowy rynek publiczny”, gdzie wolność słowa miałaby rozkwitać. To ramy były kłamstwem. W praktyce Musk przekształcił X w platformę, która aktywnie zniekształca dyskurs polityczny poprzez nieprzejrzyste algorytmy, monetyzowany wpływ i celowy demontaż mechanizmów transparentności. Daleko od zachowania neutralności, X stało się wektorem ukrytej promocji politycznej, mocno przechylonym na stronę skrajnie prawicowych narracji i autorytarnych sympatii.
Regulatorzy Unii Europejskiej potwierdzili to, co od dawna podejrzewali badacze, dziennikarze i grupy społeczeństwa obywatelskiego: X narusza swoje prawne obowiązki dotyczące przejrzystości reklam, etykietowania politycznego i dostępu dla badaczy. To nie są drobne uchybienia techniczne. To strukturalne decyzje, które umożliwiają nieujawniony wpływ polityczny na ogromną skalę. Platforma Muska nie tylko pozwala na manipulację – ona na niej zarabia, wykorzystując przywileje płatnych kont i algorytmiczne zachęty do wzmacniania pewnych aktorów politycznych, jednocześnie ukrywając mechanizmy stojące za tym procesem.
Ten esej przedstawia jasny akt oskarżenia: X działa jako nieujawniony system reklamy politycznej, w bezpośredniej sprzeczności z prawem UE, a prawdopodobnie także wbrew zasadom przejrzystości kampanii w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Dowody są przytłaczające, motyw jest widoczny, a wpływ globalny.
W ciągu kilku tygodni od przejęcia przez Muska, i tak już krucha struktura zarządzania Twitterem została rozebrana. Rada Zaufania i Bezpieczeństwa – zewnętrzny organ odpowiedzialności – została nagle rozwiązana. Polityki zostały przepisane, zespoły zredukowane, a dostęp dla społeczeństwa obywatelskiego i dziennikarzy ograniczony. Wizja Muska dotycząca „wolności słowa” szybko ujawniła się jako wolna ręka dla tych, którzy są zgodni z jego ideologiczną agendą.
W tym samym czasie Musk wprowadził płatną weryfikację, skutecznie monetyzując widoczność. Niebieski znaczek nie był już oznaką autentyczności, lecz biletem do algorytmicznego faworyzowania. Zweryfikowane konta – często należące do operatorów politycznych, prowokatorów lub propagandystów – otrzymały zwiększoną dystrybucję, a w wielu przypadkach dzieliły się przychodami platformy, bezpośrednio łącząc zachęty finansowe z przekazami politycznymi.
To nie był błąd. To była strategiczna przebudowa: usunięcie zabezpieczeń, zatarcie granic między organiczną a płatną mową oraz uzbrojenie systemów rekomendacji w służbie politycznym sojusznikom Muska.
System rekomendacji X nie jest neutralnym arbitrem. To celowo dostrojony wzmacniacz polityczny. Wewnętrzne badania przeprowadzone przed przejęciem przez Muska potwierdziły, że oś czasu Twittera już nieproporcjonalnie wzmacniała treści prawicowe. Pod rządami Muska ten brak równowagi pogłębił się.
Udostępnienie kodu open-source X w marcu 2023 roku było jedynie odwróceniem uwagi. Chociaż ujawniło szkieletowy framework do rankingu tweetów, ukryło kluczowe dane operacyjne: zmiany parametrów w czasie rzeczywistym, ręczne nadpisywanie i wpływ płatnego statusu na widoczność. Społeczeństwo wciąż nie ma dostępu do zmiennych, które mają znaczenie: kto jest promowany? Kto jest tłumiony? I dlaczego?
Z niezależnych audytów wynika jasno: treści polityczne z kont prawicowych, nacjonalistycznych i powiązanych z teoriami spiskowymi dominują w strumieniu „Dla Ciebie” – szczególnie gdy te konta są monetyzowane lub zweryfikowane. W efekcie X sprzedaje zasięg polityczny, jednocześnie zaprzeczając, że takie transakcje stanowią reklamę.
To nie spekulacje. To mierzalne uprzedzenie, poparte licznymi badaniami zweryfikowanymi przez ekspertów i eksperymentami z fałszywymi kontami. Gdy zaangażowanie staje się organizującą zasadą platformy, oburzenie wygrywa, prawda przegrywa, a demagodzy rozkwitają.
Wstępne ustalenia UE przeciwko X w ramach Ustawy o Usługach Cyfrowych (DSA) oraz Rozporządzenia 2024/900 w sprawie reklam politycznych są miażdżące:
To nie są przypadki. To taktyki. X celowo ogranicza dostęp, wiedząc, że pełna przejrzystość ujawniłaby skoordynowaną amplifikację polityczną, przebraną za organiczne zaangażowanie.
Płatna weryfikacja jest sercem tego schematu. Zweryfikowane konta korzystają z preferencyjnego traktowania w rankingach, uprawnienia do dzielenia się przychodami i zwiększonego zasięgu – nawet gdy ich treści rozpowszechniają dezinformację, nienawiść lub propagandę polityczną. Ta funkcja skutecznie przekształca platformę w płatny megafon dla aktorów ideologicznych.
W Unii Europejskiej to zachowanie bezpośrednio narusza prawa wymagające ujawnienia reklam politycznych, tożsamości sponsora i wykorzystania wrażliwych danych osobowych do targetowania. W Wielkiej Brytanii jest sprzeczne z wymogami cyfrowych odcisków na mocy prawa wyborczego. W Stanach Zjednoczonych niebezpiecznie zbliża się do naruszenia przepisów FEC i FTC dotyczących komunikacji politycznej online i wprowadzającego w błąd marketingu.
Do 2024 roku Musk publicznie poparł Donalda Trumpa, gościł skrajnie prawicowe postaci na swojej platformie i bezpośrednio angażował się w przekazy polityczne pod przykrywką polityki korporacyjnej. To nie są przypadkowe poparcia – to materialne interwencje właściciela platformy w dyskurs wyborczy.
Kontrola nad polityką platformy, projektem technicznym i zachętami finansowymi pozwala Muskowi przechylić system, by nagradzać swoich politycznych sojuszników i tłumić sprzeciw. Wynikiem jest pętla zwrotna: ci, którzy schlebiają jego poglądom lub wywołują maksymalne zaangażowanie, wspinają się na szczyt; inni są zagłuszani lub demonetyzowani.
To nie tylko niebezpieczne – to strukturalne uprzedzenie zakodowane w kodzie. Żadna poza o „wolności słowa” nie może ukryć konfliktu interesów, gdy jeden miliarder kontroluje infrastrukturę politycznej widoczności.
W UE próg dla „reklam politycznych” jest jasny: każde płatne lub materialnie wspierane rozpowszechnianie treści politycznych musi być oznakowane, archiwizowane i możliwe do audytu. X zignorował wszystkie trzy obowiązki.
Rozporządzenie w sprawie przejrzystości i targetowania reklam politycznych (2024/900) wymaga ujawnień, które X systematycznie ignorował. Ustawa o Usługach Cyfrowych wymaga od bardzo dużych platform, takich jak X, udzielania dostępu zweryfikowanym badaczom i utrzymywania niezawodnych archiwów reklam. X rzucił wyzwanie tym zasadom – a regulatorzy już działają, by je wyegzekwować.
W Wielkiej Brytanii Ustawa Wyborcza z 2022 roku wymaga cyfrowych odcisków – określających, kto jest odpowiedzialny za przekazy polityczne. Obecna konfiguracja X – gdzie płatne konta promują przekazy polityczne bez etykiet, ujawnienia finansowania lub przejrzystości targetowania – kpi z tego prawa.
W Stanach Zjednoczonych FEC i FTC mają jurysdykcję nad wyraźnym poparciem i wprowadzającym w błąd marketingiem. Płatna widoczność, monetyzacja i manipulacja algorytmiczna przez właściciela platformy nie są zwolnione z kontroli. Jedynym powodem, dla którego nie podjęto jeszcze działań egzekucyjnych, jest próżnia regulacyjna stworzona przez lobbing platform i prawną niejednoznaczność – a nie prawna niewinność.
Kluczowe dokumenty istnieją. Obejmują one:
X odmawia ich dostarczenia – nie dlatego, że nie istnieją, ale dlatego, że udowodniłyby, że platforma działa jako nieujawniony system reklamy politycznej.
Wszystkie narzędzia regulacyjne do wymuszenia ujawnienia istnieją. UE już z nich korzysta. Stany Zjednoczone i Wielka Brytania powinny pójść w ich ślady.
„Udostępniliśmy algorytm jako open-source.” → Fałsz. Wydanie kodu jest niekompletne i przestarzałe. Kluczowe wagi, polityki i interwencje na żywo pozostają ukryte.
„Zaangażowanie nie jest ideologiczne.” → Nieistotne. Systemy maksymalizujące zaangażowanie strukturalnie faworyzują ekstremalne, plemienne i często prawicowe treści. To wybór projektowy z politycznymi konsekwencjami.
„Nie ma prawa przeciwko algorytmom.” → Wprowadzające w błąd. Istnieją prawa przeciwko nieujawnionemu wpływowi politycznemu, nieprzejrzystym systemom reklamowym i platformom, które oszukują użytkowników w kwestii płatnych treści. X narusza wszystkie trzy.
Dyskurs polityczny nie jest problemem. Nieujawniona manipulacja dyskursem politycznym jest. Gdy platformy ukrywają, kto mówi, kto płaci i jak projektowana jest widoczność, fundamenty demokratycznego dyskursu się załamują.
X nie tylko zawodzi w teście przejrzystości – aktywnie go podważa. Jego systemy zacierają granicę między organiczną wirusowością a płatną propagandą, podczas gdy jego przywództwo czerpie polityczne i finansowe korzyści z zamieszania.
To już nie jest kwestia polityki platformy. To kwestia odpowiedzialności prawnej i przetrwania demokracji.
X działa jako nieujawniona maszyna reklamy politycznej. Sprzedaje wpływ, ukrywa sponsorowanie, wyłącza nadzór i nagradza treści, które najlepiej służą ideologicznym i finansowym interesom swojego właściciela.
Obowiązki prawne są jasne. Naruszenia są udokumentowane. Konsekwencje są ogromne.
Czas przestać udawać, że to debata o wolności słowa. Czas, by regulatorzy podjęli działania – a obywatele zażądali, by platformy kształtujące rzeczywistość polityczną podlegały prawu politycznemu.
To nie jest błąd. To plan.